* As Festas do Santo (Cadoalla)

A igrexa de San Pedro de Cadoalla, coñecida tamén como O Santo ou Mosteiro do Ecce Homo, atópase en Saa, a carón don primitivo castro da Idade do Ferro que foi "baleirado" por unha canteira. Trátase dun templo de grandes dimensións coroado por unha cúpula octogonal cunha lanterna con ollos ocos. 

 

A torre, acaroada á fachada principal e que actúa como pórtico, apoia sobre catro piares con arcos de medio punto. A cabeceira está presidida pola talla, do 1727, do Ecce Homo, e a ambos lados as imaxes de madeira policromada da Virxe do Carme, San Pedro (doadas por Manuel Pardo de Vera), San Xoán, San Xosé, San Roque e Santa Apolonia. Este ano 2023 comezouse a recadación de donativos para arranxar o retábulo lateral. É probable que a igrexa fora construída sobre unha románica; o que fora cura párroco de Cadoalla, José Seco Castedo (falecido o 6 de marzo de 1960), aseguraba que o templo tiña orixe no século XII. Aínda que non existen datos arqueolóxicos nin escritos, mesmo se conxectura que nas inmediacións houbo un mosteiro. 

Un documento de finais do ano 1809 achega que no mes de febreiro dese ano, durante a Guerra de Independencia, os soldados franceses consumiron dúas fanegas e media de pan pertencentes á igrexa por un valor de 90 reás de vellón.


No ano 1815, o administrador do santuario mercou un reloxo de sol por 370 reás que mandou colocar na torre do campanario.


Entre os anos 1819 e 1822, os carreiros que ían ata igrexa dende Castelo, Cadoalla e Saa foron substituídos por uns camiños mellores, investíndose 7.600 reás. Nun documento do ano 1876, o camiño que ía dende Castelo cítase como Camiño da Igrexa, e noutro do 1914 como Camiño do Souto.

Nunha foto dos anos corenta, extraída de O feitizo de Maruja Roca, de Nieves Neira Roca (2020), vese que ao campanario accedíase por unha escaleira exterior, desaparecida na actualidade.

Nos arredores da igrexa apareceron tumbas de laxas (hoxe en día desaparecidas). Segundo a lenda nunha había enterrado un rei.

Os días 14 e 15 de setembro celébranse as coñecidas popularmente como Festas do Santo, en honra do Ecce-Homo que se venera na igrexa (algún ano a celebración duraba ata tres días). Ademais do ritual relixioso, os veciños acostuman montar uns casetos no Souto da Bouza de Saa, ateigados de comida e bebida. A instalación dos casetos é un costume recente, anteriormente, tal como recollen as crónicas, a xente "acude con las cestas bien repletas, que luego despacharán reunidos en familia, bajo las sombras de sus frondosos castaños".

O seu culto vén do ano 1727 cando o cura, Xosé Valcárcel Quiroga, mercou a imaxe, pagando a metade en cartos e a outra metade en misas. Conseguiu reunir á xente dos pobos de Becerreá, Ouselle, Cruzul e Cadoalla e encamiñarse con todos eles cara os "Picos de Ancares", onde se encargara a nova imaxe do Santo a un carpinteiro, que en "magna procesión" emprenderon o longo percorrido ata San Pedro de Cadoalla.

 

O día 6 de setembro comezaba a "Novena" que, segundo a prensa, "siendo muchas las personas que acuden a la misma por su fervor hacia el Santo y por el hermoso del paraje". En tempos, os veciños ían á igrexa con trigo ou centeo que logo era vendido para mantemento do santuario. Destes cartos, o párroco recibía unha parte xa que, segundo unha sentenza do Tribunal Eclesiástico de 1761, tiña dereito á quinta parte das esmolas que se recadaran durante o ano.

O 24 de xullo de 1889, o Concello de Becerreá, presidido polo seu alcalde Arturo González Vázquez, anuncia a celebración dunha feira anual "de toda clase de ganado vacuno, de cerda, lanar, cabrío y principalmente de caballerías" os días 14 e 15 de setembro, "en el mismo punto que se celebra la antigua función del Ecce-Homo de Cadoalla", engadindo que con tal motivo "se harán festejos extraordinarios que contribuyan a la distracción y entretenimiento del mismo". No mes de setembro de 1991 anúnciase que as mellores cabezas de gando recibirán "premios en metálico los mejores que se presenten".


No ano 1966 a prensa publica que a Comisión de festas estivo formada por "jovenes de ambos sexos", destacando o labor desenvolvido "por las féminas". No ano 1968 a Comisión integráronna José Antonio Montaña e Jesús Pereira, por Becerreá, e Emilio Neira e Manuel Merlán, por Cadoalla. Que a Comisión estivera formada por veciños de Becerreá e Cadoalla debíase a que a parte lúdica das festas repartíanse entre entre as dúas parroquias, a primeira na capital municipal.

Ao Santo acúdese para pedir un favor ou para agradecerlle un xa concedido, para quen o pide ou en nome doutras persoas. O párroco impón unha imaxe do Santo (un pequeno Ecce Homo) por riba da cabeza do devoto, dicindo: "Que el sexa pre ti, o camiño, a verdade e a vida". Moitos penitentes pasan un pano pola talla e logo úsanna cunha finalidade curativa e preventiva. Hai algúns anos traían exvotos representando o corpo humano e tamén animais: vacas, xatos, cochos, etc. Ata non hai moitos anos, como protección, adoitábase arrincar unha estela da porta do templo e gardala na casa o que obrigaba, cada certo tempo, a reparala. Tamén hai procesión coa imaxe do Santo arredor do templo. Á romaría non só acudía xente do concello de Becerreá, tamén de Baralla, Cervantes, Navia de Suarna, As Nogais, Pedrafita do Cebreiro, Triacastela e mesmo de Lugo.

Ata o ano 1832 había varios penedos por riba e diante da igrexa que foron demolidos e así deixar máis espazo aos devotos que querían camiñar de xeonllos ao redor do templo para cumprir o ritual; o custo ascendeu a 1.900 reás.

Os días da romaría viñan soldados para manter a orde xa que as liortas eran bastante frecuentes. Pagábaselle coas doazóns dos asistentes. No ano 1827 o custo ascendeu a 40 reás "que se dieron a los soldados que vinieron a pacificar la romería".

No século XIX celebrábanse no santurio catro festividades: Santa Apolonia, a Pascoa de Resurrección, o Luns de Pentecoste e a do Ecce Homo.

O xornal El Progreso do 11 de setembro de 1968 publica unha poesía escrita por José Pereira Vilares, "un ilustre hijo de estas tierras", dedicada ao Ecce-Homo:

Ata o ano 2010 ou 2011, no Carballín, un pequeno lugar da parroquia de Cadoalla, situado a carón da vella N-VI, había un tosco peto cunha pequena talla en madeira que representaba ao Ecce Homo. En varias ocasións roubaran as esmolas que lle depositaban os devotos, pero a derradeira vez tamén desapareceu o Ecce Homo; só atoparon o peto, baleiro, tirado nun monte próximo. A foto do peto é de Sabino García González quen non lembra a data exacta de cando as fixo, pero dinos que foi sacada entre o 1983 e 1985. Quizais se trate da única imaxe que se conserva.

 

* Parroquia de Lousada (Pedrafita do Cebreiro)

A parroquia de San Vicente de Lousada atópase no oeste do concello de Pedrafita do Cebreiro. Ten unha extensión aproximada de 11 quilómetros cadrados polos que se distribúen as aldeas de Chan de Pena, Lousada, Rabaceira, Santalla, Sisto e Trabazas. Limita polo norte coas parroquias de Pacios e Veiga de Forcas, polo sur e este con Riocereixa, polo este con Zanfoga, e polo oeste co concello de Folgoso do Courel. O río Lor, tributario do Sil, discorre polo sur da parroquia con dirección este-oeste. Outras correntes fluviais son os ríos e regueiros Barxa, Vilela, Valurqueiro, Riamonte, Faro, Fontes… O Lor cítase en documentos do mosteiro de Samos, baixo a forma Laure, nos anos 853, 857, 922, 932, 938, 962, 973 e 1020; Uxío Novoneyra dedicoulle varios poemas. A orografía é de montaña, salientando a Cabeza do Pico (1.194 m), O Golado, Chao do Cancelo (1.091 m), O Faial, O Abrairal, Mouzoa, O Outeiro (1.170 m), Nomeán, As Torres (1.162), Vilarín, Pena Salgada, O Millarado, Paparón, Torubio, Valdecego, Pena do Viso, Chao de Pedrafita e O Seixo Branco (1.393 m).

Na última visita comprobamos que a cabeceira parroquial construíuse ao pé dun pequeno castro (inédito) cunha medidas aproximadas de 52 x 40 metros, intuíndose un antecastro polo sur. Este tipo de asentamentos son, polo de agora, os vestixios, documentados, máis antigos da parroquia (preto da Torre temos o microtopónimo A Medorra, pero ata o presente non a atopamos). Outros castros son o de Cerracín (coñecido tamén como Serracín e Cerecín -este último identifícao así o inventario da Xunta de Galicia e o PXOM), no límite entre Lousada e Zanfoga; Vilela, entre Lousada e Noceda (Folgoso do Courel); Chan de Pena e As Torres. Segundo a lenda, ao pé do castro hai unha cova que agocha un tear de ouro. Dise que a muralla que arrodea a Chan do Castro ou Chan de Pena foi construída polos mouros. No monte coñecido como Tralocastro, ao pé do castro da Torre, disque apareceu unha ola chea de po de ouro; a medio quilómetro hai unha pena que só se pode abalar na Noite do San Xoán, quen o consegue farase rico. De época romana son as explotacións auríferas mineiras a ceo aberto do Paparón, Os Buracois e A Toca, as dúas últimas no límite co concello de Folgoso do Courel.

A freguesía era de señorío, dividíndose entre os Armesto de Vilafranca do Bierzo (documentados no século XV) e os Saco Armesto e Neira dos coutos de Pacios e Veiga de Forcas (na casa-torre de Pacios consérvase o escudo dos Armesto, Ron e Valcarce; na de Veiga de Forcas, nun escudo vese a inscrición “Os de Ron comen a este son”). No 1752 exercía o señorío Joseph Saco Armesto e Neira, agás de Chan de Pena que era couto de Josep Armesto. Entre outros tributos, os veciños tiñan que pagarlle o dereito de loitosa que percibían os señores cando morría algún dos seus súbditos. En Lousada está A Casa da Barra que conserva unha portada en arco de medio punto, e na fachada unha pedra heráldica coroada por celada.

En época moderna, a referencia más antiga que coñecemos data do ano 1669 en que o párroco de San Vicente de Lousada (do que non sabemos o nome) formaba parte do Sínodo diocesán onde se adopataban propostas, resolucións ou constitucións, tanto no eido doutrinal como disciplinar que plasmaban nas Constituciones sinoidales del Obispado de Lugo. No ano 1803, formaba parte o párroco Francisco Balcarce y Orozco.

Polos Interrogatorios do Catastro de Ensenada, celebrados no mes de novembro de 1752, sabemos que na freguesía había tres fidalgos: Juan de Llanos, Francisco Armesto e Francisco Díaz (por distintos preitos, tanto como demandante como demandado, coñécese o nome doutro fidalgo documentado a principios do século XVIII: Joseph Llano Armesto y Quiroga). Os interrogatorios tamén achegan o número de labregos (52) que traballaban como xornaleiros, cobrando por día 2 reás de vellón. Había catro viúvas, e sete pobres de solemnidade. A cabana gandeira, para autoconsumo, estaba formada principalmente por bois, vacas, ovellas, cabras e porcos. Había un batán para batanar o pano, propiedade de Juan do Campo, e oito muíños fariñeiros. Tamén había 51 colmeas, 47 das cales eran propiedade de Domingo García. Este Domingo García debía ser o máis rico da freguesía xa que tamén administraba a tenda e a taberna. Só había un crego “mercenario” (mercedario).

Debido aos temporais e as nevaradas que asolaron Galicia no ano 1852, no ano seguinte escasearon ata tal punto as colleitas que foi bautizado como “Ano da Fame” (Rosalía de Castro referiuse a estes sucesos en varias ocasións). Os prezos disparáronse o que obrigou á xente a vender as propiedades a prezo de saldo para poder comer. Para garantir a subsistencia das persoas máis necesitadas, nos Boletíns Oficiais da Provincia de Lugo do 1 e do 8 de xullo de 1853 publícanse os fondos destinados para socorro dos labregos, entre eles os da parroquia de Lousada, no primeiro asignándolle cartos (900 reás de vellón en total, con cantidades comprendidas entre os 50 e os 8 r. v.), e no segundo asígnanse as racións de comida, ascendendo a 244 ao día. Mesmo a autoridade gobernativa tivo que desplegar homes armados para evitar os roubos por parte de bandas de ladróns organizados. Foi o comezo da emigración masiva, sobre todo a América.

No mes de febreiro de 1868 finiquita o expediente para a explotación da mina de chumbo do Espíritu Santo na parroquia de Lousada porque o rexistrador non presentou o plano no prazo marcado.

O vocabulario utilizado polas administracións da época era o que era. Por edicto do 30 de marzo de 1880, o veciño Fernando do Campo López libra do servizo militar, “excluído por corto”.

A principios do ano 1911, resulta chamativa a Suscripción para tributar un homenaje a las minorías católicas del Congreso, por su labor contra el proyecto de la ley del candado. Na parroquia de Lousada, o propulsor foi o cura Pedro Cereijido. O término Lei do Candado utilizouse para designar unha lei de decembro de 1910, promovida polo presidente do Consello de Ministros español, José Canalejas, que prohibía durante dous anos o establecemento de novas ordes relixiosas. En realidade, a lei pretendía limitar o poder da Igrexa, o que lle carrexou ao presidente do goberno enemizades coa xerarquía eclesiástica e a prensa católica (tamén pretendía abrir as escolas laicas pechadas por Maura). O asasinato de Canalejas por un anarquista, que despois se suicidou, impediu que se levara a cabo.

 

A finais do século XIX había en Santalla unha famosa vedoira, persoa que posuía o poder de "ver" ou de adiviñar a presenza da morte ou dalgunha desgraza, triste facultade reservada a aquelas que foron bautizadas con auga bendita utilizada nun enterro ou porque o cura que lles administrou o sacramento do bautismo levaba posta unha estola que utilizara para o mesmo fin.

Ata ben entrado o século XX, na parroquia tamén “corrían os reis”, é dicir, ir de aldea en aldea cantando panxoliñas acompañados de gaitas, pandeiretas, cunchas e outros instrumentos. A comitiva ía encabezada polo Rei Maior que levaba na man un acivo; este era o encargado de recoller o que lle daban en cada casa, fose diñeiro ou viandas (chourizos, queixo, xamón...).

A igrexa parroquial de San Vicente de Lousada

 Trátase dunha igrexa con nave cuberta en lousa a dúas augas. Ao templo accédese a través dun amplo torreón cadrado de tres corpos, con catro vans e dúas campás, ás que se accede por medio dunha escaleira de pedra no primeiro tramo e de madeira nos seguintes. A porta lateral está protexida por un pórtico con tres piares. A capela maior é máis elevada ca nave, cuberta en lousa a catro augas. No interior retábulos neoclásicos coas imaxes barrocas de San Pedro e San Paulo, e a Virxe co Neno do século XVI. A pía bautismal é de mármore branca. Consérvase un cáliz de prata do século XVIII. O cemiterio desenvólvese ao redor.


Na parede lateral do templo, onde se atopa o pórtico, destaca unha gran cruz da Santa Misión do ano 1900. Nunha cartela situada na intersección lese: “Se gana indulgencia plenaria visitando devotamente la cruz, y después la iglesia, el día tres de mayo, el veintinueve del mismo, y el catorce de septiembre a la Dominica siguiente respectivamente. Indulgencia de siete años y siete cuarentenas todas las veces que delante de la misma Cruz se recen siete Ave Marías. Otra de trescientos días si se añaden cinco Padre nuestros y Ave Marías en presencia de las cinco Llagas de N S J. Todas estas Indulgencias son aplicables a las almas del Purgatorio”.

A Santa Misión (instrumento da Igrexa Católica para profundizar no proceso de re-cristianización, actos que se incrementaron despois do golpe de estado fascista de 1936) celebrada en Lousada comezou o 20 de maio de 1900, coa asistencia das parroquias dos arciprestados do Courel e Triacastela: “Afluían entusiasmadas estas muchedumbres… era de ver como iban llegando de los pueblos en ordenadas procesiones que algunas traía más de cuatro horas de camino… entre los que producía un efecto sorprendente los pendones y estandartes que flameaban entre aquellos montes y tortuosos senderos, que apenas permiten al viajero fijar el pie al borde de los abismos…”. Foron recibidos polos xesuítas Fr. Juan Canalejas e Fr. Carlos Huerta. Un día os asistentes foron en peregrinación ao Cebreiro, “al santuario que custodia al Santo Milagro”. Neses días, freires franciscáns impartiron exercicios espirituais. Daquelas éra párroco de San Vicente de Lousada Pedro Cereijido Díaz.

No ano 1761 era párroco de San Vicente de Lousada Martín Teixeiro y Valcarce (había tamén un presbítero: Juan García); no 1752, Pedro Saco de Armesto; no 1803, Francisco Balcarce y Orozco; no 1880 Pedro Cereijido Díaz (no ano 1889 doou 5 pta para a construción do novo Seminario de Lugo); no ano 1908, o bispo de Lugo nomea ecónomo a Antonio Amado López; Pedro Vilela Fernández exerceu ata a súa morte o 31 de xaneiro de 1933.

No ano 1896, os herdeiros de Francisco Fernández e Juan Carrete son requiridos para pagar ao Igrexario a anualidade que adebedaban, consistente nunha galiña e 14 ferrados de centeo. O Igrexario era o conxunto de terras pertencentes a unha igrexa en que o cura levaba os décimos.

Capela do San Bartolomeu de Chan de Pena

De planta rectangular con cuberta en lousa a dúas augas. No interior imaxes do San Bartolomeu e Santa Bárbara. Pequena espadana dun van coroada por unha cruz de ferro.

Capela de Santa Bárbara da Rabaceira

De planta rectangular cuberta en lousa a dúas augas. Pórtico de acceso formado pola prolongación dos muros laterais. No crucel do tellado cruz de ferro. Sobre a porta da entrada hai outra cruz de madeira. No interior imaxe de Santa Bárbara de feitura barroca.

Capela de Santiago de Santalla

De planta rectangular cuberta en lousa a dúas augas. Pequeno pórtico a unha auga. A un dos muros adosáronlle un alpendre moderno. No interior imaxes de Santiago Peregrino e Virxe co Neno do século XVI.

Capela do San Matías de Trabazas

Planta rectangular cuberta en lousa a dúas augas. No interior retábulo barroco coa imaxe de San Matías. Na parte posterior atópase o cemiterio.

* O Pozo do Lago Maior (Pedrafita do Cebreiro)

Para ir ata o Pozo do Lago Maior hai que coller a estrada LU-633 que vai dende a vila de Pedrafita do Cebreiro a Triacastela (pásase polo Cebreiro, Liñares e Hospital). O acceso atópase entre as cabeceiras parroquiais de Hospital (antigamente Hospital da Condesa) e Padornelo, entre os quilómetros 11 e 12. A mellor referencia son os sinais de dirección que, pola dereita, indican cara as aldeas de Sabugos e O Temple. Aí mesmo no cruce, a carón da estrada autonómica, hai un sitio onde se pode deixar o coche. Enfronte, ao outro lado da estrada, hai un indicador de madeira onde comeza o camiño cara a lagúa (aí deixamos un mapa para non desviarse). A ruta non ten máis de 500 metros de percorrido, agás unha suave subida ao principio, o resto faise ben (só moito ollo cos fieitocarrachas, hai a esgalla).


O Pozo do Lago Maior atópase a 1.325 metros de altitude, na paraxe do Chao da Lagúa, ao pé dos altos da Serra do Rañadoiro. Ten unhas medidas aproximadas de 215 metros de longo por 45 metros na parte máis ancha. Trátase dunha pequena lagúa de orixe glaciar situada entre as parroquias de Hospital e Padornelo. Pertencía aos veciños das dúas parroquias, daí que estea dividido por un muro artificial feito con grandes penas de cuarcita que só é visible cando apenas ten auga. Na lagúa nace o regueiro das Espiñas, tributario do río Navia.



Nos Interrogatorios do Castastro de Ensenada, celebrados en San Xoán do Hospital da Condesa e San Xoán de Padornelo os días 12 e 16 de setembro de 1752, na primeira freguesía cítase un marco que vai “a la Peña que llaman Pozo del Lago Maior”, pero na segunda refírense ao marco como pena do “Chao da Lagúa”.

AVISO: Este verán de 2023, debido a escaseza de precipitacións, non se ve a auga, a lagúa parece seca, pero ollo!, cómpre ter coidado, evitar meterse na lagúa, a lama é moi traizoeira.

* Hai 125 anos: cando Becerreá puido coller o tren

Vinte e sete anos despois da inauguración da liña férrea entre Barcelona e Mataró, chegou o primeiro tren á cidade de Lugo. Foi polo San Froilán, un 5 de outubro de 1875. A prosperidade que supoñía contar con este medio de transporte contaxiouse a boa parte da provincia, incluída a que hoxe é a comarca dos Ancares. No Plan General de Ferrocarriles de 2 de novembro de 1877 propoñíase unha liña férrea que enlazara Vilafranca do Bierzo con Ribadeo. O tramo entre Vilaodriz (na actualidade parroquia da Pontenova) e Ribadeo comezou a funcionar no 1903 para dar saída por mar ao mineral de ferro e que pouco tempo despois se ampliou ao tráfico de viaxeiros. A liña ferroviaria do Ferrocarril Central Gallego, como bautizaran o proxecto, dábase por feita.


As crónicas da época falan de que esta infraestrutura sería dunha importancia vital para o desenvolmento socioeconómico desta parte da provincia de Lugo e do Bierzo, tanto pola riqueza mineral (ferro, manganeso, caliza, granito, mármore, carbón...) como madeireira (carballos, castiñeiros, nogueiras...), ademais de estratéxica en caso de guerra para o transporte de tropas dende Galicia. Iso si, a que nun principio ía ser no proxecto unha liña xeral, pasou no ano 1908 a secundaria, pero con Becerreá como eixo das comunicacións ferroviarias entre O Bierzo e Galicia (ese mesmo ano publicouse a subasta pública do tramo entre Becerreá e Sarria).


Tan avanzado estaba o proxecto no ano 1911 que, ademais do estudo polos enxeñeiros dos sitios por onde iría o trazado, indicáronse os lugares onde se ubicarían estacións, apeadeiros e depósitos entre Vilaoudriz (A Pontenova) e Vilafranca do Bierzo (resaltamos en negriña os pobos da comarca dos Ancares por onde pasaba): Vilaoudriz, Galegos, San Xurxo de Piquín, Santalla de Piquín, Fonteo, O Cádavo, Queirogal, San Martiño de Neira de Rei, Becerreá, Guilfrei, A Alence, Vilarín do Monte, Pedrafita do Cebreiro, Veiga, Veiga de Valcarce, Ambasmestas, Trabadelo, Perexe e Vilafranca do Bierzo. O custo para os pouco máis de 150 quilómetros ascendía a 51,5 millóns de pesetas. Mesmo se falaba da construción dun ramal que enlazara a capital lucense a través de Neira de Xusá (actual Baralla) con esta liña á altura do Cádavo (Baleira). O proxecto era para unha vía estreita (inferior ao considerado como "normal"), o que supoñía menores custos en zonas de complicada orografía. En Lugo e Vilafranca do Bierzo enlazaría coa vía ancha.


O 23 de marzo de 1918 anúnciase a subasta das obras entre Vilafranca do Bierzo, pasando por Becerreá, e Lugo. Pero, a pesares das boas expectativas e o apoio das Deputacións de Lugo e León, Concellos e institucións públicas e privadas, a subasta quedou deserta.


O contratempo sufrido non decaeu os ánimos. Anos despois, entre o 1925 e 1929, iníciase unha nova campaña. Destaca, pola súa defensa, un presbítero berciano, Manuel Santín, que en varios artigos publicados na prensa da época exhorta a reclamar, por ser de xustiza, a obra, mesmo criticando o traxecto, por perigoso, entre Toral de los Vados e A Pobra do Brollón: "El ferrocarril de Villafranca del Bierzo a Lugo fue incluído entre los de interés general complementarios del plan de 1877. En el R.D. publicado en 1924 por la Ponencia ferroviaria base de la creación del Consejo Superior, fue consignado como complemento y ampliación de la línea del Norte. Acorta la distancia entre Madrid-Coruña 80 quilómetros, es decir, cuatro horas menos de viaje que por la única línea actual. Está además exento del peligro constante que amenaza a los trenes en el trayecto de Toral de los Vados a Puebla de Brollón. Constituye como ampliación de la línea del Norte una doble vía; recorre importantes centros de producción de León y Lugo, como los ayuntamientos de Trabadelo, Vega de Valcarce, Villafranca (de León), Piedrafita de Cebrero, Doncos, Nogales, Baralla, Lajoca, Neira y Becerreá (de Lugo). Pasa por cerca de Cervantes, zona de importante riqueza". Fai un chamamento a "Coruñeses, lucenses y leoneses, la ocasión es propicia. Las Diputaciones y Cámaras de Comercio de La Coruña y Lugo deben sumarse a la comisión que intenta exponer... la necesidad urgente de la construcción del ferrocarril Villafranca-Lugo. No dejarle dormir más tiempo".


Pouco despois, dise que pola falla de interese político, ou por un interese que bulía lonxe da "Montaña", veu o silencio, e con el o esquecemento.

Houbo algún outro intento para que o ferrocarril non se esquecera da comarca dos Ancares, con propostas coma un trazado dende Monforte de Lemos a través do Courel, O Incio, Louzarela, Doncos, Vilanova, Degrada, Donís, Peliceira, Tormaleo e Cangas de Tineo para enlazar cos trens asturianos. Pero coma nos casos anteriores, todo quedou en augas de fregar.

 

BIBLIOGRAFÍA

El Agro (desaparecido)

El Barbero Municipal (desaparecido)

El Eco de Galicia (desaparecido)

El Heraldo Gallego (desaparecido)

El Ideal Gallego (desaparecido)

El Noroeste (desaparecido)

El Regional (desaparecido)

Gaceta de Galicia (desaparecido)

Galicia Moderna (desaparecido)

La Voz de la Verdad (desaparecido)