Corría o día 30 de decembro de 1879. Ás cinco da tarde Alfonso XII (1857-1885) e a consorte María Cristina de Habsburgo (1858-1929) cruzaban a praza de Oriente de Madrid nunha carruaxe descuberta. Cando o coche entraba no Palacio Real pola porta do Príncipe, un home xoven, Francisco Otero González, que se atopaba entre os curiosos (outras informacións falan de que se agochara xunto as cortes dos cabalos), disparou dous tiros, a curta distancia, contra os monarcas. As crónicas da época son precisas no tipo de arma utilizada: un revólver militar de orixe francesa tipo Lefaucheux de dous canos, calibre de 16 mm. A calidade da arma, con tambor de seis balas, non foi suficiente para acabar coa vida do rei, só unha lle rozou a cabeza. Cando se dispoñía a fuxir, un mozo dos cabalos, un centinela e un garda civil abalanzáronse sobre el e detivérono. Un ano antes, no mes de outubro de 1878, Alfonso XII xa sufrira outro atentado a mans do catalán Juan Oliva i Moncusi.
Pouco se sabe sobre a vida de Francisco Otero. Naceu o 14 de marzo de 1860. A nai chamábase Josefa, e o pai José. Tiña un irmán máis novo. Con 19 anos foi para Madrid. Lemos nos xornais da época: "Soltero y huérfano de padre, vino a Madrid con la esperanza de mejorar de fortuna... Contaba, a lo que parece, con el apoyo de un pariente llamado Francisco Seijas Arriba, portero del ministerio de Gracia y Justicia, quien le prestó protección y dándole cuatro mil reales para establecer una pastelería... situada en el número 2 de la calle de Milanesas...". Dise que vivía cunha moza, "a quien llamaba hermana", de dezasete anos. Os costumes de Otero non chamaban a atención dos veciños, pechaba cedo a tenda, "salía pocas veces de noche, y no dió pretexto alguno para que con razón o sin ella se le censurase". Pero os negocios "no tenían resultado próspero, no sabemos si por mala fortuna o por administración desarreglada". O parente deixou de apoialo, e cara mediados de decembro Francisco quedou sen casa e sen recursos. "En estos doce o quince últimos días, Otero dividió su tiempo entre las tabernas, los cafés y las casas de mal vivir, acusando de su desgraciada situación a un individuo llamado Antonio García que es dueño de una taberna en el número 16 de la Cava-Baja". Este e outro home de nome Antonio Pérez Cobos tamén foron detidos, declarando que Francisco contáralles a súa intención de suicidarse, pero tamén de realizar prácticas de tiro ás aforas da capital.
Otero foi
acusado de intento de rexicidio. O xuízo comezou ás once e media da mañá do 7 de febreiro de 1880. O fiscal pediu para o acusado a "última pena" (morte). O avogado defensor, acolléndose ao artigo 8º, número 1 do Código Penal que "exime de responsabilidad a los imbéciles", pediu a "irresponsabilidad del reo", e no caso de "no haber lugar", se clasificara como delito común e non como rexicidio. Os informes médicos presentados pola fiscalía non concordan cos da defensa. As conclusións dos médicos alienistas (término que subsistiu ata principios do século XX; eran o equivalente aos psicoanalistas) presentados pola última, baseándose na fisonomía, linguaxe e aptitudes, Francisco Otero era un "imbécil intelectual" e un "idiota moral".
Foi condenado a morte. Dise que a
pesares da intercesión de Alfonso XII para que fora indultado,
o
consello de ministros, presidido por Cánovas del Castillo,
denegouno. Iso da intercesión semella que só foi un acto cara a galería,
abundan as crónicas da época en que se recadan cartos para o envío de
telegramas solicitado ao rei "gracia para el reo" que caeron en saco roto.
O
día 14 de abril de 1880 foi executado no garrote vil no Campo de Guardias de Chamberí polo verdugo titular de Madrid Francisco Ruiz
Castellano, e os seus restos foron enterrados no cemiterio de San
Martín. Tiña 20 anos. Uns din que Franciso Otero padecía problemas mentais, outros que era un perigoso anarquista (durante o xuízo negou pertencer a organización política algunha). Sen faltar os que cren que non foi máis ca un chivo expiatorio. Ese
mesmo día tamén executaron ao autor do primeiro atentado, Juan Oliva i Moncusi quen, curiosamente, utilizara unha pistola francesa Lefaucheux de dous canos, calibre
de 16 mm, o mesmo tipo utilizado por Francisco Otero. O xornal anarquista suizo L´Avant Garde manifestou a súa solidaridade moral cos intentos de rexicidio.
Pero, de onde era natural o panadeiro Francisco Otero? Segundo a prensa da época: para uns de Santiago de Lindín (Mondoñedo), para outros de Santiago de Nantín (Becerreá).
Benito Pérez Galdós escribiu entre 1872 e 1912 os Espisodios Nacionales, unha serie de novelas históricas que tratan da historia de España dende 1805 ata 1880. Lemos: "El mismo día 30 quiso hacer de las suyas el fanatismo sectario: al entrar en coche por la Puerta del Príncipe del Palacio Real Alfonso XII con su esposa María Cristina, les disparó dos tiros un vesánico, Francisco Otero González, natural de Santiago de Nantín, aldea de la provincia de Lugo. Las alevosas balas no tocaron a los reyes...".
Carlos Rojas, no seu libro Alfonso de Borbón habla con el demonio (1995), di que era de Santiago de Nantín. José María Zabala, en Elena y el Rey. La historia del amor prohibido entre Alfonso XII y Elena Sanz (2014), tamén trae a Francisco Otero para Becerreá.
De
Lindín ou de Nantín? Nós cremos que de Nantín de Becerreá, a única semellanza con Lindín de Mondoñedo é que o patrón dunha e doutra parroquia están postas baixo a padroado de Santiago Apóstolo. Na actualidade, Nantín xa non é parroquia, foi suprimida ao pasar no século XIX a Cascallá, en Becerreá (antes pertencía a Neira de Rei, no actual concello de Baralla).
© Colectivo Patrimonio dos Ancares